Ophrys cressa

H.F. Paulus, 1998

Συν.: Ophrys fusca subsp. cressa (Paulus) H.Kretzschmar (2002).

Περιγραφή:

Όψιμο είδος με κατανομή στην ανατολική Κρήτη, κυρίως στον ορεινό όγκο της Θρυπτής. Οι αναφορές από άλλα μέρη της Κρήτης ίσως να αφορούν συγγενικά είδη, όπως την Ophrys creberrima και την Ophrys phaidra.

Το χείλος της είναι μικρό, στο μέγεθος της Ophrys cinereophila (γύρω στα 10mm) αλλά σχετικά επίπεδο με επίσης μικρό θυρεό που δεν φτάνει στις πλαϊνές σχισμές μεταξύ κεντρικού και πλευρικών λοβών. Φέρει συνήθως διακριτή κίτρινη γραμμή γύρω από το χείλος το οποίο είναι αρκετά σκούρο με σκούρο μπλε θυρεό που συχνά έχει τραχεία και όχι γυαλιστερή επιφάνεια θυμίζοντας Ophrys thriptiensis σε μικρογραφία. Εύκολα ξεχωρίζει από τις Ophrys creticola και Ophrys thriptiensis λόγω πολύ πιο όψιμης άνθησης. Η διάκρισή της από την Ophrys pallidula είναι σχετικά εύκολη (ανθίζει λίγο αργότερα και έχει σκουρότερο χρωματισμό) αλλά όχι πάντα εύκολη από την συντοπική Ophrys phaidra η οποία είναι πιο εύρωστο φυτό με περισσότερα και λίγο μεγαλύτερα άνθη. Μερικές φορές η στιγματική κοιλότητα φέρει μια οριζόντια ιώδη-καφετιά γραμμή.

Βιότοπος - Κατανομή:

Αλκαλικά και ξερά εδάφη, φρύγανα, θάμνοι, αραιά πευκοδάση, ηλιόλουστα ως ημισκιερά μέρη. Μεγάλοι πληθυσμοί πάνω από το χωριό Θρυπτή, συνήθως σε υψόμετρα > 900μ.

Εποχή άνθησης:

Απρίλιος, μερικές χρονιές μέχρι αρχές Μαΐου.


 Description: 

Late flowering species with distribution in eastern Crete, especially in the mountains of Thripti. Reports from other parts of Crete might involve related taxa, such as Ophrys creberrima and Ophrys phaidra. 
Ophrys cressa has a small lip, at the size of Ophrys cinereophila (around 10mm) but also relatively flat with a small speculum that does not reach the side notches between central and lateral lobes. Usually has a distinct yellow border around the lip. The latter is quite dark with a dark blue speculum which frequently has a rough surface, reminiscent a miniature of Ophrys thriptiensis. Easily distinguished from Ophrys creticola and Ophrys thriptiensis due to the much later flowering time. The distinction from Ophrys pallidula is also relatively easy (Ophrys cressa blooms slightly later and has a darker color), but not always easy from the sympatric Ophrys phaidra which is a more robust plant with more numerous and somewhat larger flowers (see table in the current page). Sometimes, the stigmatic cavity bears a violet-brown horizontal line. 


 Habitat - Distribution: 

Dry, alkaline soils, arid phrygana, garrigue, sparse pine forests, sunny places. Big populations above and east of Thripti village, usually at altitudes > 900m.

 

Flowering time:

April, in some years extended to early May.

 

Επικονίαση από A. merula (H.F. Paulus)
Pollination by A. merula (H.F. Paulus)
   

 

Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011
       
       
 

 
Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011

     

 
 

 
 

 

Κρήτη, Θρυπτή, 23-4-2011 (Helmut Presser)

 

 

Συγκριτικός πίνακας - Comparison table:

Άνθηση - Flowering time

Μέγεθος χείλους (mm) - Lip length

Επικονιαστής - Pollinator

cressa

Τέλη Μαρτίου - Απρίλιος

10,3±0,6

Andrena merula

phaidra

Τέλη Μαρτίου - Απρίλιος

13,2±0,9

?

kedra

Απρίλιος – αρχές Μαΐου

16,8±0,7

Andrena variabilis

pallidula

Τέλη Μαρτίου – αρχές Απριλίου

11,6±0,3

Andrena combinata

Φωτογραφίες - Photos:

Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011
Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011
Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011
Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011

Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011

Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011

Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011

Κρήτη, Θρυπτή, 22-4-2011

Κρήτη, Θρυπτή, 23-4-2011 (Helmut Presser)

Κρήτη, Θρυπτή, 23-4-2011 (Helmut Presser)

Κρήτη, Θρυπτή, 23-4-2011 (Helmut Presser)

Κρήτη, Θρυπτή, 23-4-2011 (Helmut Presser)

Χάρτης κατανομής - Distribution map:

   

Χάρτης κατανομής των όψιμων Ophrys της ομάδας fusca που ενδημούν στην Κρήτη. Οι περισσότερες παλιές αναφορές για την Ophrys cressa είναι πιθανά λανθασμένες καθώς οι ευρέσεις έγιναν πριν την περιγραφή των άλλων ειδών και αφορούν την Ophrys phaidra. H cressa θεωρείται ενδημική της οροσειράς της Θρυπτής.  

 

Distribution of the late flowering, endemic to Crete, Ophrys of fusca group. Most of Ophrys cressa reports are probably erroneous as the finding places were reported before the description of the rest species. These older reports refer to Ophrys phaidra, as Ophrys cressa is now considered endemic to Thripti massif.

 

 

Βιβλιογραφία - Literature:

DELFORGE, P. (2006): Orchids of Europe, north Africa and the Middle East, 3rd edn.  A and C Black Publishers Ltd, London.

  

Paulus,H.F. (1998): Der Ophrys fusca s. str. - Komplex auf Kreta und anderer Ägäisinseln mit Beschreibung von O. blitopertha, O. creberrima, O. cinereophila, O. cressa, O. thriptiensis und O. creticola ssp. nov. (Orchidaceae). J. Eur. Orch. 30: 157-201

  

Paulus, H. F. & Schülter, PH. (2007): Neues aus Kreta und Rhodos: Bestäubungsbiologie und molekular-genetische Trennung in der Ophrys fusca-Gruppe, mit Neubeschreibungen von Ophrys phaidra Paulus nov. sp., Ophrys pallidula Paulus nov. sp. und Ophrys kedra Paulus nov. sp. aus Kreta (Orchidaceae und Insecta, Apoidea). Jahresber. Naturwiss. Ver. Wuppertal 60: 101-151

  

 

Action men (photo: Sebastian Presser) "Cha" gorge on the way to Thripti (Helmut Presser)
   
This page was made after a better understanding of the late flowering fusca group members of Crete, during a trip of April 2011. The trip was made together with Helmut and Sebastian Presser (Neumarkt in der Oberpfalz, Germany). Exchanging opinions and endless conversations were after all very constructive. All the photos of this page were made during this particular meeting at 21-22 April 2011.

 

Orchids list

Greek orchids home